تاریخ این آخرین ساختهی عجیب بشر حدود ۳۵۰۰ سال پیش در دوره‌ی پادشاهی اهموس اول است جایی که شاید درخشش و خودنمایی این شاهکار ابدی باستان خاموش شد و معماری مقابر را به دوره‌های بعدتر، نوین‌تر و همچنین به تاریخ پر فراز و نشیب مصر وا نهاد. درواقع پس از پایان ساخت اهرام مصر طی ادوار مختلف، تغییرات بسیاری در شیوه‌ی مقابر و دفن پادشاهان رقم خورد.
اولین هرم مصر
هرم جوزر از شش لایه تشکیل شده است و در ابتدا به عنوان یک نوع مقبره مستطیل شکل ساخته شده است که امروزه به عنوان مستبا (کلمه عربی به معنی نیمکت) شناخته می شود و درست قبل از این که به یک هرم پله‌ای تغییر یابد. کتیبه‌های باستانی بسیاری نشان می‌دهد که شخصی به نام ایمهوتپ معمار هرم پلکانی بوده است.
مارک ون دی میروپ، استاد تاریخ در دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «معمولاً به عنوان اولین معماری در مصر در نظر گرفته می‌شود که از سنگ ساخته شده است و آن را به ساختمان مجموعه هرم پلکانی جوزر نسبت می‌دهند». ون دی میروپ افزود: «کتیبه‌ای با نام ایمهوتپ همراه با کتیبه جوزر وجود دارد که در آن او را رئیس مجسمه سازان می نامند. در مصر باستان بعدی نیز او را یک حکیم می دانستند».
دلیل ساخت اهرام مصر
محققان هنوز به طور دقیق مطمئن نیستند که به چه دلیلی فراعنه برای تدفین خود از اهرام استفاده می‌کردند. اما یکی از دلایل احتمالی شاید این بوده که شاید این معماری محافظت بیشتری در برابر دزدان مقبره باشد. رگ کلارک مصرشناس در کتاب خود در این باره چنین نوشته است: «در زمان‌های قبل، دزدان مقبره‌ها تمام وسایلی که با فرعون‌ها دفن می‌شده را با نقب زدن از بالای مقابر غارت می‌کردند».
همچنین کلارک نوشته است: «هرم پله‌ای، با شش لایه روی هم از این روش محافظت می‌کرد. بسیاری از مصر شناسان پیشنهاد کرده‌اند که هرم پلکانی نوعی پله برای صعود پادشاه به آسمان بوده، اما من فکر می‌کنم که کارآمدترین و مقرون به صرفه ترین راه برای ایجاد یک نیمکره مجازی بوده پس به همین دلیل ساخته شده است. نوآوری مهم دیگر این بود که بعدها از سنگ برای ساختن هرم پلکانی استفاده می‌کردنند در حالی که قبل‌ترها از خشت ساخته می‌شد و این تحول بزگی بود زیرا سنگ مقاومت بیشتری داشت.
خیلی از محققین معتقد‌اند که ممکن است باورهای مذهبی برای ساخت اهرام مصر عامل مهمی بوده باشد. مصر شناسی به نام میروسلاو ورنرر می‌گوید: «وجود آئین خورشیدپرستی ممکن است به ساختن سازه‌هایی منجر شده باشد که به بالاتر از آسمان می‌رسید». ورنر خاطرنشان کرد که در قسمتی از متنی با قدمت ۴۴۰۰ ساله آورده شده: «ممکن است آسمان نور خورشید را برای شما قوی کند، باشد که شما به عنوان چشم ری به آسمان بلند شوید».در اینجا پرسشی ایجاد می‌شود که بسیار گیج کننده است. آیا علاقه روزافزون به خدای خورشید باعث ساخت هرم پلکانی شد؟ یا اینکه ساخت هرم پلکانی باعث افزایش علاقه به آیین خورشید شد؟
ماسیمیلیانو نوزولو محقق موسسه‌ی فرهنگ‌های مدیترانه و شرقی می‌گوید: «من فکر می‌کنم که علاقه به فرقه خورشیدی پس از ساخت هرم پلکانی افزایش یافت. شاید این معماری باورنکردنی بر ایدئولوژی دینی و حتی به نوعی روی تغییر آن تأثیر می‌گذاشته و در نهایت بر جنبه‌ها و ویژگی‌های این مذهب تاکید می‌کرده است».
آیا اهرام مصر برای یک هزاره ساخته شده است؟
دلایل ساخت اهرام هرچه که باشد، فراعنه مصر آنها را برای بیش از یک هزار سال ساخته‌اند. فرعون سنفرو که حکومتش در حدود ۲۵۷۵ تا ۲۵۵۱ قبل از میلاد بوده اولین اهرام واقعی با اضلاع صاف را در دهشور ساخت. این شامل یک هرم خم شده (به دلیل زاویه غیرمعمول آن نامگذاری شده است) و یک هرم قرمز (به دلیل رنگ آن نامگذاری شده است) می‌شود. یکی از عجایب هفتگانه باستان هرم بزرگ جیزه نام دارد و توسط خوفو در تاریخ ۲۵۵۱ تا ۲۵۲۸ قبل از میلاد ساخته شد. هرم بزرگ خفرع که از مجموعه اهرام جیزه به شمار می‌رود به همراه مجسمه ابوالهول در حدود ۲۵۲۰ تا ۲۴۹۴ قبل از میلاد ساخته شدند. این مجموعه‌ی بزرگ معما‌برانگیز، همیشه سئوال و شگفتی‌های بسیاری برای محققین و باستان شناسان را با خود به همراه داشته است.
به طور دقیق مشخص نیست که چرا فراعنه مصر ساخت اهرام را متوقف کردند، اما ممکن است نگرانی‌های امنیتی بخشی از این دلیل باشد. با وجود تمام تحولات ایجاد شده در معماری و متریال این بناها و بالا رفتن امنیت‌شان نسبت به بناهای قبلی باز هم در زمان های قدیم اهرام مصر غارت می شدند و شاید فراعنه امیدوار بودند که با ساخت مقبره در دره‌ی پادشاهان، آنها از امنیت بیشتری برخوردار خواهند شد. علاوه بر این، نقشه‌ی توپوگرافی دره قله‌ای را نشان می‌دهد که امروزه به آن القورن می‌گویند تا حدی شبیه یک هرم طبیعی است.
