انقلاب نفتی شیل در ایالات‌متحده از زمان بروز و ظهور، با دوران رونق و رکودهای متوالی روبه‌رو بوده‌است. صنعتی که در مقطعی شاهد رشد روزافزون چاههای نفتی و یورش نیروی کار و در زمانی دیگر شاهد رکود مقطعی و افت چشمگیر تولید و عرضه بوده‌است. مدتی است سهامداران آمریکایی با روی‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردانی از سرمایه‌گذاری برای توسعه بیشتر، صرفا تقسیم سود عایدی را در موعد بر‌‌گزاری مجامع سالانه، طلب می‌کنند.
دگردیسی در صنعت نفت آمریکا
به گزارش ان‌‌‌‌‌‌پی‌‌‌‌‌‌آر، تحقق این دگردیسی برای حوزه نفتی پرمین، پربارترین میدان نفتی آمریکا، بسیار حیاتی بود. شرکت‌های نفتی واقع در این منطقه از سودهای بالایی بهره‌‌‌‌‌‌مند شده و در نتیجه زمینه اشتغال پایدار برای کارگران فعال در سراسر منطقه فراهم شد؛ با این همه اما پیامدهای اقتصادی، ژئوپلیتیکی و آب‌و‌هوایی برقراری تعادل و ثبات نفتی در این حوزه نفتی به‌‌‌‌‌‌مراتب پیچیده‌‌‌‌‌‌تر است. در اینجا به چند نکته اساسی در مورد این تغییر و دگردیسی در ارتباط با سوخت‌های فسیلی در ایالات‌متحده می‌‌‌‌‌‌پردازیم.
هرچند قیمت نفت در بازارهای جهانی نوسانات بسیاری را تجربه می‌کند، اما همچنان و با اختلاف نفت، صنعتی سودآور محسوب می‌شود. در سال‌گذشته، تهاجم روسیه به اوکراین باعث شد که قیمت نفت‌خام رشد بی‌‌‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌‌‌ای را تجربه کند و این بدان معناست که تولیدکنندگان سوخت‌های فسیلی در شرایط نا‌‌‌‌‌‌آرام بازار، سودهای بیشتری به جیب می‌زنند. هم‌اکنون هرچند قیمت جهانی نفت در مقایسه با زمان شوک تهاجم روسیه به اوکراین کاهش یافته‌است، با این حال تقاضا در همان سطح یا اندکی بالاتر از سطح قبل از همه‌‌‌‌‌‌گیری کرونا باقی‌مانده‌است. واقعیت این است که قیمت نفت در بازار جهانی به‌طور مداوم و به اندازه کافی بالا بوده‌است که بتواند اکثر تولیدکنندگان را برای حفر چاههای جدید متقاعد کند.
شرایط سرمایه‌گذاری نفتی
جدیدترین نظرسنجی از سوی فدرال‌رزرو دالاس نشان‌داد زمانی‌که قیمت وست‌تگزاس‌اینتر‌میدیت در بشکه‌‌‌‌‌‌ای ۶۱ دلار معامله می‌شود، تولیدکننده تراز متوسط در حوزه نفت‌خیز پرمین ایالات‌متحده می‌تواند حتی با پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری بر روی حفر تنها یک حلقه چاه جدید نیز ورشکست شود، این در حالی است که در شرایط کنونی میانگین کوتاهمدت قیمت نفت بسیار بالاتر از سطح یادشده است. نتیجه آنکه همزمان با کاهش ورود سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار جدید، سود کلان متوجه شرکت‌های فعال شده، ضمن آنکه اشتغال بالاتر مقطعی و دستمزدهای جذاب‌‌‌‌‌‌تر برای کارگران در منطقه پرمین فراهم می‌شود.
با این همه اما یک اتفاق غیرمنتظره در حال رخ‌دادن است؛ تا پیش از همه‌‌‌‌‌‌گیری کرونا، صنعت نفت ایالات‌متحده از یک الگوی قابل پیش‌بینی پیروی می‌کرد. تینا گیلدی، کارشناس انرژی ایالات‌متحده فعال در شرکت حسابداری جهانی کی‌‌‌‌‌‌پی‌‌‌‌‌‌ام‌‌‌‌‌‌جی، می‌گوید: «در گذشته زمانی‌که قیمت‌ها افزایش می‌یافت، بازیگران شیل ایالات‌متحده با عجله تولید را افزایش می‌دادند تا به سودهای بالاتر دست‌یابند.»
در دوران رونق پیشین صنعت نفت آمریکا، بیش از ۵۰۰ دکل حفاری به‌طور همزمان در سراسر پرمین کار می‌کردند، دلیل این امر آن است که شرکت‌های نفتی در آن زمان به‌دنبال سودهای بالاتر بودند. در آن مقطع زمانی، تمامی آن چاه‌‌‌‌‌‌ها به رشد عظیم عرضه نفت کمک کردند که پس از آن به مازاد عرضه در بازار منجر شد و به ناچار منجر به سقوط شدید قیمت‌ها و در نتیجه کاهش معنادار فعالیت‌های حفاری شد. الگویی که پیشتر به آن اشاره شد عبارتست از «رونق سپس رکود… فراز و بعد فرود…»!
پیش‌بینی رکود در صنعت نفت آمریکا
در سال۲۰۲۲ به‌رغم اینکه قیمت جهانی نفت به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید، تعداد دکل‌‌‌‌‌‌های فعال نفتی آمریکا در حدود عدد ۳۰۰ باقی‌ماند و با کاهش قیمت‌ها نیز در همین رقم باقی‌ماند. اکنون نیز تعداد دکل‌ها نه‌تنها افزایشی نداشته، بلکه شاهد آن هستیم که بعضی از دکل‌‌‌‌‌‌های فعال نیز طی ماه‌های اخیر از رده خارج شده‌اند که به‌‌‌‌‌‌نوبه خود حکایت از وقوع رکود قریب‌‌‌‌‌‌الوقوع در صنعت نفت ایالات‌متحده دارد. عوامل متعددی وجود دارد که شرکت‌های نفتی را از حفاری بیشتر باز می‌‌‌‌‌‌دارد مانند نقصان در زنجیره تامین، مشکل در به‌کارگیری کارگران جدید، یا در مورد برخی شرکت‌ها، فقدان سایت‌‌‌‌‌‌های مناسب برای حفاری.
به گزارش رویترز، یک عامل بازدارنده بزرگ در این زمینه می‌تواند فشار از سوی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذارانی باشد که می‌خواهند شرکت‌های نفتی سود خود را با آنها تقسیم کنند، نه اینکه سود را به زمین برگردانده تا نفت بیشتری تولید کنند. گیلدی می‌گوید: «سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران؛ در واقع خواستار مشاهده نظم و انضباط بیشتر از سوی تولیدکنندگان شیل هستند. آنها خواهان بازگشت سود سهام و وجه نقد به سهامداران به‌جای اولویت‌‌‌‌‌‌بخشی به تولید فزاینده هستند.» در نتیجه هرچند تولید نفت در حوزه نفت‌خیز پرمین همچنان در حال رشد بوده اما سرعت رشد این صنعت بسیار تدریجی است.
جالب آنکه با نوسان قیمت‌ها نیز میانگین تولید نفت به‌طور پیوسته در حال افزایش، هرچند ناچیز است. در همین راستا و در مارس ۲۰۲۳، رویترز به نقل از اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده نوشت: «با استمرار روند فعلی، برآورد می‌شود تولید نفت حوضه پرمین در تگزاس و نیومکزیکو، بزرگ‌ترین حوضه نفت شیل ایالات‌متحده، در سپتامبر تا مرز ۸۵هزار بشکه در روز افزایش یابد و به رقم بی‌‌‌‌‌‌سابقه ۷میلیون و ۳۰۰هزار بشکه در روز برسد. این اداره همچنین پیش‌بینی کرده بود مجموع تولید در حوضه‌‌‌‌‌‌های اصلی نفت شیل ایالات‌متحده در آوریل گذشته با افزایش ۲۳۰هزار بشکه در روز، به ۹میلیون و ۲۲۰هزار بشکه برسد یعنی بالاترین میزان تولید، از مارس ۲۰۲۲. علاوه بر این، پیش‌بینی شده‌بود مجموع تولید گاز طبیعی حوزه‌های عظیم شیل در آوریل، ۷۰۰میلیون فوت‌مکعب در روز افزایش‌یافته و به رقم بی‌‌‌‌‌‌سابقه ۱۰۳میلیارد و ۲۰۰میلیون فوت‌مکعب در روز برسد.
برنده نهایی؛ شرکت‌های بزرگ نفتی
به‌طور کلی و در نگاه کلان، شیب رشد تولید هرچند ملایم، به سود تولیدکنندگان عمده نفت جهانی، از جمله اوپکپلاس خواهد بود. جذب سرمایه‌گذاری محدودتر به این معنی است که شرکت‌های نفتی بزرگ، کمتر از رکودی که صنعت سوخت‌های فسیلی را دچار چالش می‌کند، متحمل خسارت و آسیب می‌شوند. در زمانی‌که قیمت نفت بالاست، شرکت‌های نفتی بدهی خود را پرداخت می‌کنند، با رقبا ادغام می‌شوند تا موقعیت خود را تقویت کرده و سود بالاتری به‌دست آورند. این امر تاثیرات مثبت اقتصادی بر شرکت‌ها، مناطق نفت‌خیز مانند حوضه پرمین و بخش عمده‌ای از اقتصاد نفت و گاز آمریکا دارد. استقرار نظم و انضباط در شرکت‌های نفتی آمریکایی، برای ائتلاف جهانی موسوم به اوپکپلاس نیز حائزاهمیت است. انقلاب شیل، سیاست جهانی نفت را تغییر داد و ایالات‌متحده را به‌جای مشتری، به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان و رقیب اوپکپلاس تبدیل کرد.
این بدان معناست که هر زمانی‌که اوپکپلاس اراده کند به کاهش تولید بیندیشد، چاره‌‌‌‌‌‌ای ندارد جز آنکه بررسی کند که آیا تولیدکنندگان آمریکایی برای تولید نفت‌خام بیشتر وارد عمل خواهند شد و سهم بیشتری از بازار را از سیطره این ائتلاف خارج خواهند کرد یا خیر. به‌دنبال نشست اخیر اوپکپلاس، عربستان‌سعودی از یک مرحله جدید کاهش تولید داوطلبانه دیگر خبر داد، همچنین برخی از دیگر اعضای اوپکپلاس نیز کاهش تولید داوطلبانه خود را تمدید کردند.
هلیما کرافت، رئیس جهانی استراتژی کالا در آر‌‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌‌سی کپیتال می‌گوید: «اوپکپلاس معتقد است در میان‌مدت از موقعیت بسیار قوی‌‌‌‌‌‌تری در بازار جهانی نفت برخوردار خواهد بود و این در حالی است که شرکت‌های شیل باید به سهامدارانی که انضباط سرمایه و بازگشت سود را می‌خواهند پاسخگو باشند.» کرافت پیش‌بینی می‌کند که تاثیر تصمیمات اوپکپلاس بر بازار نفت تا مدتها باقی خواهد ماند. امری که مطلوب مصرف‌کنندگان سوخت نیست. طبق یک‌سنت دیرینه در بازار نفت، خبر خوب برای شرکت‌های نفتی، خبر بد برای مصرف‌کنندگان نفت است، حتی اگر در حال‌حاضر و حتی در کوتاهمدت بر روی تابلوی قیمت سوخت در پمپ‌‌‌‌‌‌های عرضه قابل‌مشاهده نباشد.
